سنتهاي اذان واقامه

سنتهاي اذان

چنانچه امام ابن قيم در کتاب زاد المعاد ذکر نموده است مجموعه پنج تا هستند:
1- شنونده اذان مانند مؤذن بگويد، مگر در «حَيَّ عَلَى الصَّلاةِ، وَحَيَّ عَلَى الفَلاَحِ»، که بايد بگويد: «لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إلاَّ بِاللهِ». (رواه البخاري ومسلم).
نتيجه اين سنت اين است که: بهشت برين برايت حاصل مي‌شود. چنانکه در حديث صحيح مسلم آمده است.
2- شنونده اذان (بعد از ختم آن) بگويد: «وَأَنَا أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ، رَضِيْتُ بِاللهِ رَباًّ، وَبِمُحَمَّدٍ رَسُوْلاً، وَبِالإِسْلاَمِ دِيْناً» «و من نيز گواهي مي‌دهم نيست معبودي بحق بجز خداي يکتا و همانا محمد فرستاده خدا است و به پروردگاري خداوند و به دين اسلام و پيامبري محمد راضي شدم».
نتيجه اين سنت اين است که: گناهان آمرزيده مي‌شود چنانکه در همان حديث مذکور است.
3- بعد از تمام شدن اذان و جواب دادن، بر پيامبر -صلى الله عليه وسلم- درود بفرست، و کامل‌ترين آن درود ابراهيمي است.
دليل آن فرمايش پيامبر -صلى الله عليه وسلم-: «هر گاه صداي مؤذن را شنيديد پس مانند مؤذن بگوئيد، سپس بر من درود بفرستيد، زيرا هر کس که بر من يک درود بفرستند، خداوند بر او ده درود مي‌فرستد». (رواه مسلم).
معنای درود خداوند بر بنده: خداوند او را در ملاي اعلي (نزد فرشتگان) بخوبي ياد مي‌کند.
درود ابراهيمي چنين است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيْمَ وَعَلى آلِ إِبْرَاهِيْمَ، إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْدٌ، اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيْمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيْمَ، إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْدٌ». (رواه البخاري).
4- بعد از درود چنين بگويد: «اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ، وَالصَّلاَةِ القَائِمَةِ، آتِ مُحَمَّداً الْوَسِيْلَةَ وَالْفَضِيْلَةَ، وَابْعَثْهُ مَقَاماً مَحْمُوْداً الَّذِيْ وَعَدْتَهُ». «الهی، اي صاحب اين دعوت کامل و نمازي که بر پا مي‌شود به محمد وسيله و فضليت عطا بفرما، و آن مقام نيکوئي که به او وعده داده‌‌اي به او بده». (رواه البخاري).
فايده اين دعا: کسي که اين دعا را بخواند شفاعت پيامبر -صلى الله عليه وسلم- برايش روا مي‌گردد.
5- بعد از آن براي خودش دعا بکند، و از فضل و کرم خدا طلب نمايد زيرا که دعايش استجاب مي‌شود. بدليل فرمايش رسول خدا -صلى الله عليه وسلم-: «همچنان که مؤذنها مي‌گويند بگو، پس هر گاه تمام کردي از خدا سؤال کن که به تو داده مي‌شود». (رواه أبو داود وحسنه الحافظ ابن حجر وصححه ابن حبان).
مجموع سنت هايي که فرد مسلمان هنگام شنيدن اذان انجام دهد (25) سنت مي‌باشد.

سنتهاي اقامه

چنانکه هيئت فتوي (اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء) فتوي داده است همان چهار سنت ذکر شده اول را انجام دهد.
بنابراين مجموع سنتهاي که شخص مسلمان هنگام اقامه و نماز بجا مي‌آورد (20) سنت مي‌باشد.
نکته:
سنت است که شنونده اقامه همچنانکه که اقامه‌کننده مي‌گويد، بگويد، بجز در حَيَّ عَلَى الصَّلاةِ، وَحَيَّ عَلَى الفَلاَحِ که بايد «لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إلاَّ بِاللهِ» بگويد.
هنگامي که مؤذن: (قد قامت الصلاة) مي‌‌گويد، او نيز همچنان بگويد، و (أقامها الله وأدامها) را نگويد زيرا که حديث وارد شده ضعيف است.
(هيئت فتوي). «اللجنة الدائمة للبحوث والإفتاء».